"แคปซูลนิ่ม กับการดูดซึมที่เหนือกว่า"
30 Jan, 2024 / By
bode
"แคปซูลนิ่มกับการดูดซึมที่เหนือกว่า"
แคปซูลนิ่มหรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ซอฟท์เจล แคปซูล (Softgel Capsules) คือยารับประทานรูปแบบแคปซูลชนิดหนึ่ง มีลักษณะเหมือนเป็นภาชนะที่บรรจุสารหรือยาที่เป็นของเหลวหุ้มด้วยเปลือกเจลาตินที่มีลักษณะอ่อนนุ่ม โดยในกระบวนการผลิตจะผลิตเปลือกแคปซูลและบรรจุยาไปพร้อมกัน ทำให้ได้เปลือกแคปซูลที่เชื่อมกันแน่นสนิทไม่สามารถดึงออกจากกันได้เหมือนแคปซูลชนิดเปลือกแข็ง มีลักษณะพิเศษคือเป็นสุญญากาศ น้ำ และอากาศเข้าไม่ได้ จึงมักใช้สำหรับบรรจุตัวยาที่ไวต่ออากาศและแสง เช่นพวกน้ำมันตับปลาและวิตามินต่างๆ ซึ่งยารูปแบบนี้จะออกฤทธิ์ได้ไวกว่ายาแคปซูลชนิดเปลือกแข็งและยาเม็ด เพราะตัวยาที่อยู่ในรูปของเหลวจะสามารถถูกดูดซึมได้ทันทีโดยไม่ต้องผ่านกระบวน การแตกตัวและการละลายเป็นของเหลวแต่เนื่องจากการผลิตที่ใช้เทคโนโลยีเฉพาะขั้นสูงจึงทำให้มีราคาสูงกว่ายาแคปซูลชนิดเปลือกแข็งหรือยาเม็ด
ส่วนประกอบที่สำคัญของเปลือกแคปซูลชนิดนิ่ม
- เจลาติน (Gelatin) เป็นส่วนประกอบหลักของเปลือกแคปซูลไม่มีสีไม่มีรสสามารถละลายได้ในของเหลวในร่างกายส่วนใหญ่ได้มาจาก คอลลาเจนโดยทำให้โปรตีนเสียสภาพด้วยความร้อนโดยใช้กรดเจือจางหรือด่าง เจลาตินแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ชนิด A : เตรียม จากหนังหมูโดยการย่อยด้วยกรดเจือจาง และ ชนิด B : เตรียมจากกระดูก และหนังสัตว์โดยการย่อยด้วยด่างซึ่งสามารถใช้ประเภท เดียวหรือผสมกัน 2 ประเภทก็ได้ สารคีเลต (Chelatingagents) เป็นสารที่ใช้เพื่อป้องกันการเกิด ปฏิกิริยาของโลหะหนัก โดยเฉพาะธาตุเหล็ก ซึ่งมักพบในเจลาติน กับ
- สารคีเลต (Chelatingagents) เป็นสารที่ใช้เพื่อป้องกันการเกิด ปฏิกิริยาของโลหะหนัก โดยเฉพาะธาตุเหล็ก ซึ่งมักพบในเจลาติน กับส่วนประกอบอื่นๆ ในตำรับ
- สารทึบแสง (Opacifiers) เป็นสารที่ทำให้เปลือกแคปซูลมีสีทึบแสง ช่วยป้องกันการเสื่อมสลายของสารที่ไม่ทนต่อแสง สารที่นิยมใช้ คือ ไทเทเนียมไดออกไซด์ (Titanium dioxide)
- พลาสติไซเซอร์ (Plasticizers) เป็นสารที่ใช้เพื่อทำให้แคปซูลนิ่ม มีความนิ่มและยืดหยุ่นสารที่นิยมใช้ได้แก่ Glycerin และ Sorbitol
- สารแต่งสี (Coloringagents) เป็นสารที่ใช้เพื่อแต่งสีเปลือกแคปซูล ชนิดนิ่ม
- น้ำบริสุทธิ์ (Purified water) ทำหน้าที่เป็นตัวทำละลาย และทำให้ เจลาตินมีความหนืดพอเหมาะ
วิธีการผลิตแคปซูลชนิดนิ่มที่นิยมใช้ในระดับอุตสาหกรรมสามารถแบ่งได้ 2 วิธีคือ
1 กระบวนการห่อหุ้มตัวยาของเปลือกแคปซูลด้วยการลดแรงตึงผิว (Globex process)
เป็นกระบวนการผลิตแคปซูลชนิดนิ่มที่อาศัยแรงตึงผิวโดยเจลาตินที่ใช้เตรียมเปลือกแคปซูล มีความชอบน้ำและมีแรงตึงผิวสูงส่วนตัวยาที่ บรรจุภายในแคปซูลเป็นสารที่ชอบไขมัน เมื่อลดแรงตึงผิวของส่วนประกอบเปลือกแคปซูลให้เหมาะสม เปลือกแคปซูลก็จะห่อหุ้มตัวยาภายในแคปซูลแล้วเกิดเป็นหยด เมื่อทำให้แห้งจะได้แคปซูลชนิดนิ่มที่มีตัวยาถูกบรรจุอยู่ภายในเปลือกแคปซูล ซึ่งวิธีนี้จะทำให้ได้แคปซูลชนิดนิ่มที่ไม่มีรอยตะเข็บ
2 กระบวนการหมุนของแม่พิมพ์ (Rotary die process)
เป็นกระบวนการผลิตแคปซูลชนิดนิ่มที่นิยมมากที่สุด เนื่องจากสามารถเปลี่ยนรูปลักษณะของแคปซูลได้ตามต้องการเมื่อเปลี่ยนแม่พิมพ์ วิธีการคือ เตรียมแผ่นเจลาตินและสารที่จะบรรจุลงในแคปซูล จากนั้นจึงนำเข้าเครื่องผลิตแคปซูลแบบโรตารี่ โดยแผ่นเจลาตินจะมาประกบกันจาก ทางด้านซ้ายและขวาทำให้เราสามารถเตรียมแคปซูลชนิดนิ่มที่มีสองสีต่างกันได้ ซึ่งเป็นวิธีการผลิตที่เร็วกว่าวิธีการที่ 1 หลังจากนั้นจึงทำให้แห้ง แล้วขัดผิวของ แคปซูลชนิดนิ่มจนเป็นผิวมัน
จุดเด่นของแคปซูลชนิดนิ่ม
ยาในรูปแบบแคปซูลนิ่มมีรูปร่างสวยงาม สามารถแต่งสีให้สวยงามทำให้ผู้ป่วยจดจำลักษณะของยาจากสีได้ อีกทั้งยารูปแบบนี้ยังสามารถกลบกลิ่นรสของตัวยา ได้ดี ขนาดรับประทานมีความสม่ำเสมอ และหากแต่งสีเปลือกแคปซูลให้ทึบแสง ก็จะช่วยให้ยามีความคงตัวดีไม่สลายตัวจากแสงแดดหรือความชื้นได้ง่าย
นอกจากนี้สามารถเพิ่มความร่วมมือในใช้ยาของผู้ป่วยเนื่องจากยารูปแบบนี้กลืนง่าย และเปลือกแคปซูลละลายด้วยของเหลวในระบบทางเดินอาหารได้เร็วทำให้ปลดปล่อยตัวยาอย่างรวดเร็วช่วยเพิ่มอัตราการดูดซึมยาทำให้เพิ่มชีวปริมาณออกฤทธิ์ของยาด้วย แคปซูลชนิดนิ่มนั้นมีกระบวนการผลิตที่ยากและซับซ้อนกว่า พบว่าในสภาพความชื้นต่ำแคปซูลจะสูญเสียความชื้นทำให้เปลือกแคปซูลเปราะแตกหักได้ แต่ในสภาพความชื้นสูงแคปซูลจะดูดซับความชื้นมีผลทำให้เปลือกแคปซูลอ่อนตัวลง ทำให้กระบวนการผลิตแคปซูลชนิดนิ่มมีต้นทุนที่สูง กว่ากรรมวิธีการผลิตแบบอื่นๆ เนื่องมาจากต้องใช้เทคโนโลยีการผลิตขั้นสูงและความชำนาญของผู้ผลิต
หากเปรียบเทียบกันระหว่างรูปแบบของยาและอาหารเสริมกันที่ปริมาณส่วนประกอบของวิตามินหรือแร่ธาตุ ที่อยู่ในรูปแบบเม็ดแท็บเล็ตและแคปซูลเปลือกแข็งแล้วดูเหมือนว่าจะมีปริมาณที่สูงกว่าเม็ดแคปซูลนิ่ม ก็ยากที่จะปฏิเสธความคิดที่ว่า “ ทำไมแคปซูลนิ่มดูเหมือนด้อยกว่ารูปแบบชนิดอื่นๆ ” หากลองพิจารณาดูจากหัวข้อกราฟที่จะได้แสดงต่อไปนี้อาจทำให้ความคิดของคุณเปลี่ยนไป!!
1. ค่าความคงตัวที่ดีกว่า
เนื่องจากเปลือกเจลาตินของแคปซูลนิ่มสามารถปกป้องสูตรส่วนประกอบได้เป็นอย่างดีจากอากาศและความชื้น ทำให้ประสิทธิภาพของการคงตัวของอายุในการเก็บรักษายาวนานยากต่อการเสื่อมสภาพ
2. การดูดซึมที่รวดเร็วและอัตราการดูดซึมตัวยาที่เหนือกว่า
สารที่บรรจุในแคปซูลนิ่มมักเป็นของเหลว มีลักษณะเป็นน้ำหรือเป็นสารที่มีลักษณะข้นเหนียว ซึ่งร่างกายสามารถดูดซึมของเหลวเหล่านี้ได้อย่างรวดเร็ว และในปริมาณที่มากพร้อมทั้งการแตกตัวที่ดีกว่า ดังนั้นอัตราปริมาณการดูดซึมตัวยาจึงดีกว่ารูปแบบเม็ดแท็บเล็ต โดยเฉพาะอย่างยิ่งวิตามินหรือสารที่ถูกบรรจุอยู่ในแคปซูลนิ่มแต่ละเม็ดนั้นจะมีปริมาณความเที่ยงตรงสูงยิ่งกว่ารูปแบบเม็ดแท็ปเล็ตและแคปซูลเปลือกแข็ง
3. ผลข้างเคียงที่น้อยกว่า
ด้วยปริมาณการดูดซึมตัวยาที่ดีกว่า แคปซูลนิ่มจึงไม่จำเป็นต้องพึ่งปริมาณของสารที่ใช้ในการออกฤทธิ์ในปริมาณมากเพื่อให้ได้ประสิทธิภาพการออกฤทธิ์ที่เทียบเท่าหรือการออกฤทธิ์ที่แรงยิ่งกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับยารูปแบบอื่นๆ ดังนั้นจึงทำให้เกิดผลข้างเคียงได้น้อยกว่า
4. ง่ายต่อการรับประทาน
แคปซูลนิ่มกลืนง่ายกว่าด้วยพื้นผิวที่ลื่นของแคปซูล พร้อมทั้งยังช่วยกลบกลิ่นและรสของตัวยาได้ดี ทำให้รับประทานได้ง่ายกว่ายาหรือวิตามินในรูปแบบอัดเม็ดหรือแท็บเลต
